PANDEMİDE İŞÇİ VE İŞVEREN İLİŞKİSİ

İş yerinin idari kararla geçici kapatılması halinde işçi ya da işveren haklı nedenle  iş sözleşmesini feshedebilir mi?

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir. Sonrasında ise iş sözleşmesi askıda olacağından, işverenin ücret ödeme yükümlülüğü ve ayrıca çalışanın da iş görme yükümlülüğü söz konusu olmayacaktır. İşletme uzun bir süre tamamen kapalı kalacaksa (örneğin bir otel 6 ay- 1 yıl kadar kapalı kalacaksa) fesih yasağı söz konusu olmaz işveren kıdem tazminatını ödemek koşulu ile haklı nedenle iş akdini feshedebilir. İhbar tazminatı ödenmez. Aynı şekilde işçi de haklı nedenle iş akdini feshedebilir ve kıdem tazminatını almaya hak kazanır.

Evden çalışan işçinin yol ve yemek ücreti kesilir mi?

Yemek ücreti iş sözleşmesi ile ücretin parçası olarak kararlaştırılmışsa işçi evden çalışsa dahi yemek ücreti kesilmemelidir. Ancak yol ücreti evden çalışıldığı sürece ödenmeyebilir.

İşveren telafi çalışması yaptırabilir mi?

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 64. Maddesine göre işveren “Zorunlu nedenlerle işin durması, Ulusal Bayram ve Genel Tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle iş yerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde işveren 4 ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. ” Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz ve fazla çalışma ücreti ödenmez. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.

Fesih Yasağı nedir?

4857 Sayılı İş Kanunu’na eklenen Geçici 10. Madde ile “Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, 17/04/2020 tarihinden itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.” Şeklinde düzenleme getirilmiştir.

Fesih Yasağına aykırı davranan işverene uygulanacak yaptırım nedir?

Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.

Ücretsiz izin nedir ve nasıl kullanılır?

4857 Sayılı İş Kanunu’na 16/04/2020 tarihinde getirilen Geçici 10. Madde ile; Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. İşveren, ücretsiz izin durumu nu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. Başvuru işveren tarafından ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar SGK’ya bildirilmelidir.

Ücretsiz izne ayrılan işçi haklı nedenle iş akdini feshedebilir mi?

Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.

Ücretsiz izin süresince sigorta primi ödenir mi?

Ücretsiz izin devam ettiği sürece herhangi bir sigorta primi ödenmesi söz konusu değildir.

Nakdi ücret desteği ne kadar süre ile ödenecektir?

Nakdi ücret desteği, işçilerin ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre boyunca verilecek olup, fesih yasağı süresini aşamayacaktır. Ayrıca işçinin ücret desteğinden yararlanabilmesi için herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almıyor olması gerekmektedir.

Kısa Çalışma Ödeneği, Süresi ve Miktarı Nedir?

Ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa  çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. 

Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanma Şartları Nelerdir?

·         İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,

·         Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması (son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması),

·         İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması gerekmektedir.

Kısa çalışma ödeneği verilen bir işçi başka bir iş bulursa kıdem tazminatı alabilir mi?

Kısa çalışma ödeneği alan bir işçi daha iyi şartlarda başka bir iş bulursa haklı nedenle iş akdini feshederek kıdem tazminatı alabilir.

İşçinin  Covid 19 (Koronavirüs) hastalığına yakalanması İş Kazası teşkil eder mi?

Bu konu tartışmalı olmakla birlikte Yargıtay 21. H.D. 15.04.2019 tarih ve 2018/5018 E. 2019/2931 K. Sayılı kararı ile; Yük götürdüğü Ukrayna’dan döndükten sonra H1N1 (Domuz Gribi) olan ve vefat eden bir tır şoförüne ilişkin davada H1N1’i iş kazası olarak kabul etmiştir. Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatlarına göre işverenin iş kazalarındaki sorumluluğu, hizmet akdi ya da kanunlar ile işverenin kendisine yüklenmiş olan sorumluluklarını kasten veya ihmalen yerine getirilmemesine dayandırılmaktadır. Koronavirüs sebebiyle hastalanan bir işçinin hastalığının iş kazası teşkil edip etmediği tartışmaya açıktır ve her somut duruma göre ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Salgın döneminde işçiler gerek işe giderken kullanılan toplu taşıma araçlarında gerekse büro, fabrika, şantiye vs. gibi ortamlarda ya da işverenin talimatı ile gitmek zorunda kaldıkları toplantı, görüşme vs tüm bu ortamlarda birden çok insanla aynı ortamı paylaşmak zorunda kalmaktadırlar. Bu durum virüse yakalanma riskini artırmaktadır. İşverenin işçiyi gözetme borcu ve özen yükümlülüğü kapsamında virüse karşı gerekli her türlü tedbiri alması, risk değerlendirmesi yapması ve acil durum eylem planı yapması zorunludur. İşçinin de bu tedbirlere uyması gerekir.  Hastalığın iş kazası sayılabilmesi için aranan koşullardan bir diğeri ise virüs nedeniyle işçinin vücudunda bir zararın ortaya çıkması ve bu zararın iş gücü kaybına neden olmasıdır. İşyerine giderken, iş yerinde ya da işverenin talimatıyla gidilen bir yerde koronavirüse yakalanan bir işçinin bu hastalık neticesinde akciğerlerinde kalıcı bir hasar oluşması ve beraberinde iş gücü kaybı oluşması ya da ölüm meydana gelmesi halinde bu durum iş kazası olarak nitelendirilebilecektir.