İŞ KAZASINDAN KAYNAKLANAN MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARI

A- İş Kazası Nedir?

İş kazası kavramı, 4857 sayılı İş Kanunu’nda ve Borçlar Kanunu’nda tanımlanmamıştır. Buna karşın iş kazası kavramı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 3. maddesinde “İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay” şeklinde tanımlanmıştır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesinde, hangi durumlarda meydana gelen kazanın iş kazası sayılacağı yer ve zaman koşuluna bağlı olarak düzenlenmiştir. Buna göre; “İş kazası;

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.”

B- İş Kazasının Unsurları

Yasal düzenlemeler ışığında olayın iş kazası sayılabilmesi için,

·         Kazaya uğrayan kişinin 4/a maddesi kapsamında çalışan sigortalı olması,

·         Sigortalının kazaya uğraması,

·         Sigortalının kaza sonucu bedensel veya ruhsal bir zarara uğraması,

·         Kaza ile sonuç arasında uygun illiyet bağı olması,

ve bu unsurların tamamının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

C- İş Kazasının Kuruma Bildirilmesi ve Soruşturulması

İş kazası sonucu hak sahiplerinin sosyal yardımlardan yararlanabilmeleri için, olayın Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi ve kurumca olayın iş kazası olarak kabul edilmesi gerekmektedir. İş kazası nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında da kuruma bildirimin yapılmış olması ve olayın kurumca iş kazası olarak kabul edilmiş olması gerekmektedir.

5510 Sayılı Yasanın 13/2-a maddesinde işverenin iş kazasını 3 gün içerisinde kuruma bildirmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Bildirim süresi, kazanın meydana geldiği günden itibaren başlar. İş kazası, işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmişse, iş kazasının bildirim yükümlülüğü, kazanın öğrenildiği andan itibaren başlar.

İşveren tarafından iş kazasının kuruma bildirilmemesi halinde bildirimin sigortalı tarafından yapılması gerekmektedir. İş kazası nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davasında bildirimin kuruma yapılmadığının anlaşılması halinde mahkemece davacıya bildirimde bulunması için belli bir süre verilir.

Bildirim neticesinde kurumca olayın iş kazası olarak kabul edilmemesi halinde mahkemece davacıya iş kazası tespit davası açması için süre verir ve davanın açılması halinde tespit davasını bekletici mesele yapar.

Olayın kurum tarafından iş kazası olarak kabul edilmesi halinde iş kazasına ilişkin evraklar temin edildikten sonra davacının SGK Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığı’na başvurusunun sağlanması ve yöntemine uygun şekilde iş göremezliğin tespitine ilişkin rapor alınarak kesinleştirilmesi, rapora itiraz halinde sırasıyla SGK Yüksek Sağlık Kurulundan, ilgili Adli Tıp İhtisas Kurulundan rapor alınması, mevcut raporlar arasında çelişki varsa, çelişkinin Adli Tıp Üst Kurulundan rapor alınmak suretiyle giderilmesi gerekir.

D- İş Kazasından Kaynaklı Maddi Tazminat Davaları

İş kazası nedeniyle bedensel zarara uğrayan sigortalı veya yakınlarının zararları ödenmediği takdirde, bu kişiler alacaklarını işverenin mal varlığından cebri icra yolu ile alabilecek, işveren de bu duruma katlanmak zorunda kalacaktır. Kısaca işveren, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almayarak işçinin bedensel zararına neden olması halinde mal varlığı itibariyle işçiye veya yakınlarına karşı maddi ve manevi olarak sorumluluk altındadır.

Bedensel zarar, bedensel ve ruhsal bütünlüğün zedelenmesi sonucu meydana gelen maddi ve manevi zararlardır. İş kazası nedeniyle bedensel bütünlüğü bozulan işçinin uğradığı zararlar; tedavi giderleri, çalışma gücünün kısmen veya tamamen yitirilmesinden doğan kayıplar ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zararlardır.

1-      Tedavi Giderleri

Tedavi giderleri, zarar görenin iyileşmesi için yapılan giderlerdir. Başlıca tedavi giderleri; ilk yardım, ambulans, hastane veya sağlık merkezinde tıbbi teşhisle ilgili muayene, röntgen, ultrason, tomografi, MR, laboratuvar tetkik ve tahlilleri, ameliyat, fizik tedavi, rehabilitasyon, hastane veya sağlık merkezinde gidiş geliş yol ücretleri, ilaç ve enjeksiyon giderleri, v.s. giderlerdir.

Tedavi giderlerinin tarifelerle sınırlı olduğuna dair bir hüküm yoktur. Bu nedenle zarar gören tüm tedavi giderlerini işverenden isteyebilir. Tedavinin özel hastanede yapılmış olması giderlerin tazminine engel değildir. Ancak, zarar gören sigortalı ise, sigortalı ancak SGK tarafından ödenmeyen tedavi giderlerini işverenden isteyebilir.

2-      Çalışma Gücünün Azalmasından Ya Da Yitirilmesinden Doğan Zararlar

Meslekte çalışma gücünün azalmasından veya yitirilmesinden dolayı meydana gelen zararlar, geçici veya sürekli olabilir. Bu nedenle, bu zararlın iki başlık altında incelenmesi gerekmektedir.

a-      Çalışma gücünün geçici kaybından doğan zararlar (geçici iş göremezlik)

Çalışma gücünün geçici olarak kaybından doğan zararlar, iş kazası nedeniyle geçici olarak işine devam edemeyen sigortalının çalışana kadar çalışmamasından doğan kazanç kaybıdır. Geçici iş göremezliğe uğrayan işçi, tedavi sonucu iyileşerek eski işine dönmüş ise, işverenden isteyebileceği maddi tazminat, çalışırken aldığı ücret ile SGK tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği arasındaki farktır.

b-      Çalışma gücünün sürekli azalması veya yitirilmesinden doğan zararlar (sürekli iş göremezlik)

Çalışma gücünün sürekli olarak azalması veya yitirilmesinden maksat, iş kazasına maruz kalan işçinin kısmi veya tam sürekli iş göremezliğe uğramasıdır. Sürekli iş göremezlik, bir kişinin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi sonucu fizik, psiko duygusal veya entelektüel potansiyelinin azalmasıdır.

Sürekli iş göremezlik ister tam ister kısmi olsun, uygulama ve öğretiye göre geleceğe yönelik varsayımsal bir zarar olarak hesaplanır. Çalışma gücünün sürekli kaybından doğan zararın hesaplanmasına doğrudan etkili olan işçinin net geliri, iş göremezlik oranı, bakiye ömrü, iş görebilirlik çağı, karşılıklı kusur oranlarının öncelikle bilinmesi gerekir.

3-      Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Kayıplar

Bedensel ve ruhsal bütünlüğü bozulan kişinin ekonomik geleceği de derinden etkilenir. Bu durumda zarar, çalışma gücü azalan kişinin mesleki geleceğinin sarsılması nedeniyle mahrum kaldığı kazançtır. Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zarar, zarar görenin ekonomik geleceği sarsılmasaydı elde edeceği kazanç ile gelecekte elde edebileceği kazanç arasındaki farktır. Bu zararda çalışma süresi göz önünde tutulur.

İşçinin kaza sonucu gerektiği gibi yürüyememesi veya el ve kollarının olaydan önceki durumu gibi kullanamaması, mesleğinde yükselmesine, daha iyi bir iş bulmasına engel olabilir. Ya da olay nedeniyle baş ve yüzünde meydana gelen kalıcı yanık ve sabit eser izleri veya göz kaybı gibi bedensel zararların kaza tarihinde genç bir kız olan işçinin güzelliğinin bozulmasına ve dolayısıyla evlenme, meslekte ilerleme şansını kaybetmesine veya azaltmasına, sonuçta ekonomik geleceğinin sarsılmasına yol açacaktır.

E- İş Kazasından Kaynaklı Manevi Tazminat Davaları

Manevi tazminat, zarar görenin kişilik değerlerinde iradesi dışında meydana gelen manevi zararın giderilmesidir. Bu giderim, zarar verenden bir miktar paranın alınarak zarar görene ödenmesi ile sağlanır.

İş kazasına uğrayan sigortalıya veya hak sahiplerine verilecek para tutarı, zarara uğrayanda huzur ve tatmin duygusu uyandırma, ruhsal acı ve üzüntünün dindirilmesine yardımcı olma amacına yöneliktir. 

Büromuz, yılların verdiği tecrübe ve bilgi birikimiyle iş kazasından kaynaklı maddi ve manevi tazminat davalarında her türlü hukuki hizmeti vermektedir. İş kazası nedeniyle hukuki bilgi ve danışmanlık almak için web sitemiz üzerinden 7/24 avukata sor başlığı altında sorularınızı iletebilir veya iletişim bölümündeki kanallardan iletişim sağlayabilirsiniz.